Dobre maniery – przeżytek czy niezbędnik?

Przekraczając próg przedszkola, dziecko odkrywa całkiem nowy świat. Dosłownie i w przenośni. Poznaje nowe miejsca, dzieci i dorosłych, nowe zabawki, nowy porządek dnia, nowe wymagania. To dużo nowej wiedzy i doświadczeń.

Świat 3-latka niebywale się poszerza od momentu pójścia dziecka do przedszkola. Dziecięcy umysł ledwo sobie radzi z przetworzeniem tej ogromnej ilości nowych i stale napływających informacji. Dużym ułatwieniem są dla niego wprowadzone przez dorosłych zasady i reguły, które porządkują świat, sprawiając, że z chaotycznej mieszaniny nowości staje się całością poukładaną, zrozumiałą
i przewidywalną. Przewidywalność daje poczucie bezpieczeństwa i pozwala na swobodne odkrywanie świata.

 

Dobre maniery

Wśród zasad przekazywanych dzieciom przez dorosłych szczególne miejsce zajmują tzw. „dobre maniery” czyli reguły stosownego zachowania. Obejmują one szereg sytuacji, od powitania i pożegnania, przez zachowanie się podczas posiłku czy zabawy, po zasady dotyczące traktowania drugiego człowieka.

Przypomnijmy je krótko*:

chętnie używamy „czarodziejskich” słów: proszę, dziękuję, przepraszam, dzień dobry, do widzenia
odnosimy się do siebie uprzejmie i z szacunkiem
pomagamy sobie nawzajem
dzielimy się zabawkami, łakociami
nie przerywamy, gdy ktoś mówi, czekamy na swoją kolej
dbamy o schludny wygląd i porządek wokół siebie

* szerzej o zasadach savoir-vivre przedszkolaka w artykule „Ada, to nie wypada”

 

Choć są niezmienne od wielu lat i wszyscy dorośli potrafią je wymienić jednym tchem, zasady te często pozostają w sferze teorii, traktowane jako nieprzystające do obecnych, nowoczesnych czasów i tempa życia… A szkoda.

Szczególna rola „dobrych manier” polega nie tylko na tym, że upraszczają
i porządkują świat społeczny dziecka, świat jego relacji z innymi ludźmi, ale
i przygotowują dziecko na efektywne funkcjonowanie w nim – w domu, przedszkolu, później w szkole, na podwórku, w pracy, w związku…

Dlaczego warto

Przyswojenie tych zasad bywa początkowo trudne, wymaga cierpliwości
i konsekwencji opiekunów, jednak korzyści płynących z ich stosowania nie sposób przecenić.

 

Dziecko:

ma uporządkowaną wizję świata, czuje się w nim bezpiecznie i chce go odkrywać,
jest pozytywnie odbierane przez innych, nawiązuje satysfakcjonujące relacje,
odczuwa zadowolenie i dumę z własnego zachowania, podnosi swoją samoocenę i wzmacnia poczucie własnej wartości
buduje swoją tożsamość grupową, zaspokaja potrzebę przynależności i afiliacji
jest przygotowane do życia w społeczeństwie, do konieczności przestrzegania norm społecznych, moralnych, prawnych

 

Aby nauka „dobrych manier” przebiegała w przyjemnej atmosferze, warto ją urozmaicić sięgając po obecne na rynku wydawniczym książki na temat savoir-vivre przeznaczone dla najmłodszych (propozycje niżej), w których zasady dobrego wychowania przedstawiane są w formie wierszyków i zabawnych historyjek, okraszonych kolorowymi obrazkami. Oczywiście przykład zachowania, jaki dają rodzice, pozostaje najważniejszą lekcją dla malucha.

 

Kindersztuba

Niekiedy rodzice świadomie rezygnują z konsekwentnego wdrażania „dobrych manier”, tłumacząc to obawą o zamknięcie dziecka w sztywnej zbroi reguł
i ograniczeń, która stłumi jego naturalną niezależność i kreatywność. Rozwiejmy te wątpliwości. Jeśli będziemy pamiętać o wyjaśnianiu dziecku sensu wprowadzanych zasad (a naprawdę warto podjąć ten wysiłek!) i zostawimy niezbędną mu swobodę
w ramach zabawy i współdecydowania o sobie, dziecko będzie miało zapewnione warunki, by wyrosnąć na myślącego, niezależnego i twórczego człowieka.

 

Pierwsze wrażenie (i ostatni akapit)

W wielu życiowych sytuacjach nasze powodzenie zależy od pierwszego wrażenia, jakie zrobimy na innych ludziach. I choć to powierzchowna ocena, ludzki mózg chętnie się na niej opiera. Niech wizja kulturalnego, budzącego powszechną sympatię i szacunek młodego człowieka, jakim stanie się dziecko, doda sił wszystkim rodzicom aktualnie mierzącym się z bałaganem podczas wspólnego posiłku czy kategoryczną odmową dzielenia się zabawkami ;-)

Monika Osmańska

 

Źródła

M. Całusińska, W. Malinowski, Trening umiejętności wychowawczych, Wydawnictwo GWP 2016

B. Smykowski, Wiek przedszkolny (rozdział 7 i 8), w: A. Brzezińska (red.), Psychologiczne portrety człowieka, Praktyczna psychologia rozwojowa, Wydawnictwo GWP 2015

 

Propozycje lektury dla dzieci:

J. Krzyżanek, Dobre maniery Cecylki Knedelek, czyli o tym, że wypada wiedzieć, co wypada, Wydawnictwo Jedność 2016

J. Krzyżanek, Dobre maniery czyli savoir-vivre dla dzieci, Wydawnictwo PAPILON

G. Strzeboński, Dobre maniery dla dzieci, Wydawnictwo Greg 2017